Türk Ekin ve Konferans Derneğinin düzenlediği “Cumhuriyet Kazanımları” mevzulu panellerin ilkinde, akademisyenler marifetiyle cumhuriyetin kurulma aşaması ve sonrasında yaşananlar ele alındı.
Türk Ekin ve Tekellüm Derneği, cumhuriyetin 100. yılı zımnında “Cumhuriyet Altını Kazanımları” mevzulu iki panel gerçekleştirecek. Panellerin ilki, İzmir Mali Müşavirler Odasında düzenlendi. “Osmanlı’dan Cumhuriyet’e İntikal Eden Miras”, “Cumhuriyet Altını Dönemi’nde Dış İlişkiler” ve “Cumhuriyet Altını Dönemi’nde Eğitim ve Firez” konularının birlik yönleri ile ele alındığı panelin moderatörlüğünü zaman bölümü öğretim üyesi Doç. Dr. Nejdet Bilgi yaptı. Panele dil cambazı namına muhtelif üniversitelerden devir bölümü öğretim üyesi Prof. Dr. Ömer Turan, devir bölümü akademisyen Prof. Dr. Mevlüt Çelebi ve zaman bölümü başkanı Prof. Dr. Hakkı Uyar katıldı.
“Çok pres aynı mücadele verdik”
Prof. Dr. Ömer Turan, cumhuriyetin kelle noktasından itibaren ülkemizin mutlak bir fehamet olarak acun tarihinde yerini alma sürecini anne hatları ile aktardığı konuşmasında, “Cumhuriyetin temeli, Lozan Antlaşması’nın imzalanmasıdır. 1. Acun Savaşı’ndan yenmiş namına çıkıp 30 Ekim’de Mondros’un imzalanmasının arkası sıra işgaller başladı. Üzerinden 2 hafta geçmeden İstanbul obstrüksiyon edildi. Mustafa Eksiksizlik Atatürk’ün 19 Mayıs’ta Samsun’a çıkması ve bu süreçte Anadolu’dahi kurulan muhtelif teşkilatları birleştirmesi ile başlayan Milli Savaşım ile mutlu sona ulaşıldı. Lozan Antlaşması’na galip tıpkı ülke olarak katıldık. İtilaf Devletleri ise 1. Dünya Savaşı’nı bitiren anlaşmaların sonuncusunu imzalamak için katıldı. Çokça ağırlık tıpkı savaşım verdik. Bu şişman uğraş ve galebe sonucunda kurduğumuz Türkiye Cumhuriyeti inşallah bilcümle yaşasın” diye konuştu.
“Lozan, kurtuluşun ve kuruluşun belgesidir”
Prof. Dr. Mevlüt Çelebi, “Cumhuriyet Dönemi’nde Dış İlişkiler” mevzulu konuşmasında, “Lozan, kurtuluşun ve kuruluşun belgesidir. İstiklal Savaşı bağlamında kurtuluşun, cumhuriyet altını bağlamında kuruluşun belgesidir. Bize ilgilendiren olan hiçbir şeyi Lozan’dahi kaybetmedik. Elden kapitülasyonların kaldırılması birlikte bu anlaşmanın ne kadar anlamlı ve cesim olduğunu gösterir. 1923 Türkiye’sinde dost sâdır biricik budun Sovyetlerdir. Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşunda koruma ve kollama haddinden fazla deli dolu olmuştur. Atatürk saldırmazlık anlaşmalarının imzalanması üzerine dokunaklı ayrımsız çaba süresince olmuştur. O aynı hazar adamıdır. Lehçe paktların imzalanmasına liderlik etmiştir. Balkan ve Sadabat paktları onun önderliğinde imzalanmıştır. Bu balaban ayrımsız başarıdır. Arsıulusal ilişkilerde tamamen diplomasiyi yeğleme etmiştir. 1936’dahi Montrö’nün imzalanması ile Boğazlar konusunda bile utku elde edilmiştir. ‘Yurtta barış, dünyada hazar’, Atatürk’ün asıl felsefesidir. Atatürk yapamayacağı hiçbir şeyin sözünü vermemiştir, tek ancak uğrunda eğilmemiştir” dedi.
“Cumhuriyet Dönemi’nde kuma ayrımsız ulusal etiket inşa edildi”
Prof. Dr. Hakkı Uyar, “Osmanlı Dönemi’nde Eğitim ve Firez” başlıklı konuşmasında, “Osmanlı tıpkısı tarım toplumudur. Eğitim seviyesi az çok düşüktür. 1923’te ülkedeki ortaöğretim sayısı 23, lise öğrencisi sayısı çabucak bin 241’dir. 1927 erkek sayımına bakarak ülkenin yüzde 32’si tarımla uğraşmaktadır. Yüzde 61’i mesleksizdir, kıraat-çeper oranı yüzdelik 10’un altındadır. Kadınlar açısından ebat daha bile kötüdür. 63 ilin 61’inde kadınların kıraat-çeper oranı yüzde 10’un altındadır. Vakit Kaybetmeden İzmir’de yüzdelik 11, İstanbul’üstelik yüzdelik 36’dır. Atatürk, parçalanmamış tıpkı devrimcidir. Eğitim Bilimi ve ekin anlamında Cumhuriyet Altını Dönemi’nde çokça oylumlu kazanımlar elde edilmiştir. Ümmet kimliğinden budun kavramına geçilmiş, ortak bire bir ulusal kimlik inşa edilmiştir. Türk Gün Kurumu, Türk Açkı Kurumu kurulmuş, Harf Devrimi yapılmış, budun mektepleri açılmıştır. Hoppadak köylere 26 bin sarıklı gönderilmiştir. 1923’te nüfusumuzun okullaşma oranı yüzdelik 2,96 iken, günümüzde 25 milyon öğrencimiz bulunmaktadır. Bu canlı bir başarıdır” ifadelerini kullandı.
“Atatürk az milleti haddinden fazla, haris milleti tok kılmıştır”
Açık Oturum moderatörü Doç. Dr. Nejdet Hikmet ise “Nüfusumuz 10 milyondan 85 milyona ulaştı. Bu nüfusu beslemeye, eğitim ve kültürle donatmaya çalışıyoruz. Askeri fütuhat sonucunda cumhuriyet kuruldu. Ancak koca olan onu medenilik savaşıyla, konuşu zaferlerle taçlandırmaktır. Atatürk İzmir’de yapılan İktisat Kongresi’nde, ‘Siyasi ve askeri fütuhat ne kadar balaban olursa olsun, hesaplı zaferlerle taçlandırılmazlarsa kazanılacak başarılar yaşayamaz ve daim imkânsız” demiştir. Atatürk beş altı milleti çokça, aç milleti tok kılmıştır” sözleriyle paneli tamamladı.
Siyasal böylece konukların soruları cevaplandırıldı. Türk Hars ve Konferans Derneği Genel Başkanı Hale Yücetürk ve Kurucu Başbuğ Ilişik Özküzne tarafından konuşmacıların teşekkür belgeleri ikram edildi. – İZMİR
