Küresel çapta yaşanan çip ve hammadde krizinin otomotiv sektöründe yarattığı kayıp artıyor. Vesile bulunurluğu anbean azaldığı için markalar yılsonu hedeflerini birbiri ardına hor çekerken, dış satım tarafında de zayi artıyor. Bu sene ihracatta iki kez bayağı taraflı revize eden kürsü, 1.5 milyar dolarlık eskimemiş tıpkısı kayıp öngörüsü elan yaptı. Temel sanayide yaşanan gelişmeler, tedarikçi tarafında bile ısmarlama iptallerine illet oluyor.
2021’e umutlu başlayan otomotivciler, ocak ayında yer az 1 milyon 140 bin adetlik dış satım hedefi koymuştu. Yonga krizi nedeniyle nisan ayında bu rakam 1 milyon 100 bin adede çekilmişti. Yonga sıkıntısının artmasının yanında hammadde tedarikinde ve lojistik süreçlerinde kullanılmamış krizlerin ortaya çıkması ile otomotivciler temmuz ayında ihracat hedefini yeniden revize etti, 1 milyon 20 bin adede çekti. Sene sonunda mecmu 30 bilyon dolarlık dış satım öngörüsü yapıldı. Ancak eylül ayı ile alay malay bu hedefe ulaşmanın dahi çok çarpık çurpuk olmayacağı görüldü. Aysel Yücel’in Dünya’daki haberinde büro temsilcileri, iç pazarda ve ihracatta yaşanan serencam gelişmeleri anlattı.
Otomotiv Endüstrisi İhracatçıları Birliği (OİB) Başkanı Baran Çelik, ihracatta kaybın arttığına ilgi çekerek, “Maatteessüf yonga sorunu derinleşerek bitmeme ediyor. Yonga biricik başına araca montaj edilen tıpkısı eser değil. Araçlardaki sayısal öğeler, teknolojik aksamlar, sensörler, alıcı ve curcunalı sistemleri, motosiklet ekipmanları, ABS, ESP gibi ürünlerde bile çip kullanılıyor. Nedeniyle birçok parçanın tadariğinde balaban baskı yaşanıyor. 30 milyar dolar olan yılsonu hedefimizi tashih etmek istemiyoruz daha çok. İhracatta kayıpları budamak üzere seçkin firma maksimum çaba harcama ediyor. Fakat öngörümüz 1,5 bilyon dolar hedefin altında kalacağımız yönünde” açıklamasını yaptı. İhracat öngörüsü yapmanın cılız olmadığına bel eden Otomotiv Sanayii Derneği (OSD) Başkanı Haydar Yenigün bile yonga sorunu zımnında firmaların kaybının arttığını dile getirerek, “Yıl sonuna kadar geçecek sürede bu buut daha netleşecek” dedi.
Geri Hizmet krizi üstelik büyüdü
Hem dar içre hem üstelik elverişsiz dışında anne sanayide yaşanan gelişmeler, tedarikçilerin işlerini de azaltıyor. Kayıt Araçları Hazırlık Sanayicileri Derneği (TAYSAD) Başkanı Albert Saydam, tedarik zincirinde yaşanan krizin derinleşmesi dolayısıyla sektörde havale iptallerinin başladığını dile getirdi. Önümüzdeki dönemde bakir havale iptallerinin mübrem göründüğüne bel eden Asetat, yaşanan sıkıntıların vakit kaybetmeden yonga sorunundan kaynaklanmadığını, hammadde tedariğinde da balaban tartı yaşadıklarını belirtti. Saydam, şöyle konuştu: “Şu anda yonga yöre planda fakat hep hazırlık zincirinde zincirde alışılmamış tıpkı genişlik var. Yonga krizi zımnında üretimler durduğu kadar, bunun konusunda ayrımsız de lojistik krizi yaşıyoruz. Hammadde tedarik edemiyoruz. Yemeden Içmeden fiyatların artması değil, parasını verseniz de lojistiği sağlayamıyorsunuz. Taşımalık bulunamadığı üzere, gemilerin limanlara kul süresi 45 güne büyüklüğünde imdi. Normalde bu müddet 5 ila 15 gündü. Gerekirse gemi adına maliyete katlanarak hava kargoyu yeğleme ediyoruz amma hangi efsus kim hazırlık zincirinde uzanım mebzul değil. Vakit Kaybetmeden bir tarafta ülkü olsa sarmak elan gösterişsiz olurdu. Ancak mesail zincir şeklinde birbirini tetikliyor. Hem Türkiye’birlikte hem mikro dışında duruşlar var. Türkiye’nin ihracat yaptığı araçların üretiminde alçak düşüşler var. Bütün bunlar işlerimize karşıt yansıyor.”
Ne büyüklüğünde vesile bulunursa, o büyüklüğünde satılıyor
İç pazarda arzu erdemli olmasına rağmen kurgu bulunurluğu satışları frenliyor. Markalar yekdiğeri ardına yılsonu bey öngörülerini düşürmeye başladı. Aralığa bile sipariş yazmakta zorlanan firmalar var. Skoda Türkiye Umumi Müdürü Yengi Başar, önceki hafta Kodiaq lansmanında sene sonu hedefl erini 10 bine andıran düşürdüklerini açıklamıştı. Toyota Türkiye ve Koca CEO’su Mürtefi Haydar Bozkurt üstelik güzeşte hafta basına verdiği tıpkı demeçte, “Dilek erdemli amma bildirme tam değil. Komütatör olsa 60 bin adetlerin üzerine çıkardık. Fakat sonuç haftalarda yaşanan gelişmelerden ortalık bunun altına düşebileceğimizi öngörüyoruz” yorumunu yaptı. Sektörün yılsonu koca hedeflerine müteveccih mütekellim Otomotiv Mezun Satıcıları Derneği (OYDER) Başkanı Toygar Mersin Ağacı, “Hedefl leşker ve satışlar daha çok taleple ilgili değil. Bu bahis tamamen arzla ilgilendiren. Ne büyüklüğünde dil bulunursa o büyüklüğünde satabiliyoruz. Bulunacak dil sayısı yılsonu rakamını belirleyecek. Yıl böylece 800-850 bin aralığında mir olacağını tahmin ediyoruz. Fakat bu nicelik arza merbut namına değişken” diyerek konuştu.
Elon Musk’tan ‘çip’ açıklaması
Sektör temsilcileri mebzul senaryoda 2022’nin başında yonga krizinde salah bekliyor. Acı senaryoda ise krizin 2023’e kadar uzayacağı öngörülüyor. Tesla CEO’akarsu Elon Musk’ın, güzeşte cuma İtalyan Uygulayım Bilimi Haftası’nda katıldığı oturumda çip tedariğine müteveccih yaptığı açıklama ayrımsız nebze de olsa sektöre umut verdi. Musk, “Bu yıl otomobil endüstrisini allak bullak eden global çip kıtlığının bodur vadede çözülmesini bekliyorum. İnşa halinde olan haddinden fazla sayıda çip üretim tesisi var. Ati yıla büyüklüğünde yonga bulmak için ferah bir kapasiteye eş olacağımızı düşünüyorum” dedi. Sair yandan, BENDE’li müşavirlik şirketi AlixPartners’ın serencam tahminine bakarak yonga kıtlığının araba üreticilerine maliyeti 2021’da 210 bilyon dolar olacak. Mayıs ayında bu misil 110 milyar dolar adına öngörülmüştü. Fakat çip fabrikalarında müstevli kaynaklı üretimde yaşanan aksamalar ve liman sıkışıklıkları nedeniyle lojistikte uzayan teslimat süreleri krizi derinleştirdi. Bu da sektörde yonga kaynaklı kaybolma öngörüsünü neredeyse iki katına çıkardı.
