Kripto varlıklar temas geçen aktarılma gündemdeki yoğunluğunu artırıyor. Ve eksiksiz dünyada olduğu kabilinden Türkiye’da da konuya ait türel hazırlıklar sürüyor. Evet, bu noktada neler yapılmalı, kuşkusuz yapılmalı?  EY (Ernst & Young) Ortaklık Ortağı Abdulkadir Yiğit, “Saklı Yazı geçim ekosistemi nasıl düzenlenmeli?” sorusunu ele alıyor. İşte o düşün…

“Saklı Yazı varlıklara olan sargı parçalanmamış dünyada değme geçen devir artmaya devam ediyor. Kripto varlıklar alanında, borsalar, gurur-satımlar, madenciler ve çakılı servet ihraç edenlerden oluşan devasa aynı ekosistem gelişiyor. Bu gönülden gelişigüzel, kripto varlıklara ilişkin kanallar büyüdükçe ortaya çıkabilecek yıpranmamış riskler konusundaki duyarlılık ve çekinceler da elan aşkın gündeme geliyor. Bu konuyla ilişik adına serencam zamanlarda sulta konumunda olan arsıulusal kuruluşların konuyla ait yaptıkları muhtelif uyarılar üstelik özen çekiyor.

Arsıulusal Mal Fonu IMF’e göre saklı yazı varlıkların toplam meydan değeri 2021 yılı başından beri on itmam artarak Ilkgüz 2021 itibariyle 2 trilyon KUL dolarını aştı. Dolayısıyla “kriptozasyon” kavramının daha çok toptan tıpkısı soy haline geldiğini ferah ferah söyleyebiliriz. Yekpare bile bundan etraf OECD, IMF gibi milel üstü organizasyonlar, bu konudaki düzenlemelerin teşrikimesai içinde yapılmasının önemini vurguluyor.

Kripto paraların baht haftası

IMF marifetiyle yayımlanan Ilk Teşrin 2021 günlü Finansal İstikrar Raporu bunlara sadece yeknesak. IMF Finansal İstikrar Raporu, üç yıl öncesine yani Ekim 2018’e göre saklı yazı varlıkların küresel mali abra için makro tıpkısı riziko oluşturmadığını hatırlatıyor ancak saklı yazı varlıklara ilgilendiren kanalların 2018’den itibaren güç oranlarda büyüdüğü ve kullanılmamış riziko kaynakları oluşmaya başladığına özen çekiliyor. Raporda, son dönemde bu varlıkların etraf değerinin haddinden fazla çok yetik ve anadan görme hayat sınıflarıyla (ESIR tahvilleri üzere) kıyaslanabilir büyüklüklere erişmiş olması birlikte bunun tıpkısı nedeni yerine gösteriliyor.

OECD’nin 2020 yılındaki 50 ülkeyi havi “Kripto Paraların Vergilendirilmesi: Algı Yaklaşımı ve Gelişen Idrak Siyaset Sorunlarına Göz” raporu, saklı yazı sağlık vergilemesi konusunun özge ülkelerde da güçlükler içerdiği vurgulanıyor. Raporda, saklı yazı varlıkların vergileme zorluklarının başında, “gelirin elde edilmesi, para unsuru olup olmadıkları, algı kaybolma ve kaçağının tespiti, mali suçlarla mücadele ve spontane hikmet değişiminin saklı yazı paraları kapsamaması nedeniyle bu yaratıklar ve bunlara dair işlemlerin raporlamasının geldiği vurgulanıyor.

Bu alanda düzenlemeler yapmak hem ekosistemi korumak hem de çıkabilecek riskleri gidermek için ülkemizde ve dünyada sürdürülen tedarik çalışmalarına gelişigüzel ayn atalım:

Ki Kardashian’ın paylaştığı kripto dünyalık çöktü, dünya karıştı

TÜRKİYE’NİN “KRİPTO VARLIK TEKLİF TASLAĞI”

2021’mağara alelhusus sonuç günlerinde basına yansıyan açıklamalardan Türkiye’nin kripto varlıklarla ait düzenlemelerin Familya 2022 itibariyle gerçekleştirileceği anlaşılıyor. Bu çerçevede, ara sıra teklif taslakları ortaya daha çok ve bunlar incelendiğinde kripto dirlik düzenlemelerinin 6362 az Anamal Piyasası Kanunu’na (“SPK”) eklemelerle yapılacağı görülüyor. Teklif taslağında SPK’nun 3’üncü maddesindeki tanımlara, “cüzdan, saklı yazı hayat, kirpto erinç alışveriş platformu, kripto varlık bakım sağlayıcı ve saklı yazı hayat hıfız hizmeti” tanımları ekleniyor.

Antrparantez saklı yazı mevcudat ile ilgili Kanuna eklenen maddelerle “Kripto yaşayış alım satım platformları”, “Saklı Yazı geçim hizmet sağlayıcılarının yolsuz işlemlerinde uygulanacak tedbirler”, “İzinsiz kripto hayat bakım sağlayıcılığı faaliyeti”, “Zimmet”, “Kripto varlıklara ait şahsi takı” ve “Saklı Yazı varlıklara özel anket usulleri” üzere daha çok “kripto geçim gelgel-satış platformları” ile ait şartlar ve kötüye kullanmaya ait tensikat yapılıyor.

Kazakistan Bitcoin ‘cenneti’ parıltısını kaybediyor kabil

YANSIZ, TESIRSIZ BİR DÜZENLEME OLMALI

Saklı Yazı varlıklarla ilgili vergilendirme üstüne Türkiye’da bile rüşvet kanunlarında düzenlemeler yapılması gerekiyor. Bu noktada, vergilemede sunma koca umde kanunilik olmakla alay malay, vergilemenin denklik ve adalet ilkelerine dahi akıllıca olması anne bir hususiyet normudur. Kanunlarla sağlanan gâh istisnalarla “verginin yansızlığı”nın (“ruhsuz”) ortadan kalkmaması, vergilemenin ayrık ağıl gelmemesi üzere vergilemede bitaraflık (nötr olması) ehemmiyet sunma ediyor.

Öncelikle saklı yazı varlıkların niteliği net benzeri şekilde tanımlandıktan sonradan bu varlıklara dair işlemler; “madencilik”, “gelgel-satım” ve “delalet” kabilinden neşelilik bazında ele alınarak aranjman yapılmalıdır. Örneğin, KEZ ülkelerinde saklı yazı varlıkların KDV’den ayrıklık olması, Türkiye’nin ise benzer ihraçları KDV’ne tabi tutma politikası benimsemesi Türkiye’deki ihraçların AB ülkelerine kaybedilmesine bozukluk olacaktır.

Bu nedenle, Türkiye’dahi yapılacak dolaysız (gelir üzerinden alınan vergiler) yahut dolaylı (harcama üzerinden alınan vergiler) algı düzenlemelerinin ayrıksı mevki düzenlemeleri ile paralel olması sağlanarak “verginin yansızlığı” sağlanmalıdır. aksi hâlde, Türkiye’deki işlemlerin yurtdışına kayması ve Türkiye’bile bulunan ekosistemin çok şişman engel görmesi söz konusu olacak; Türkiye’nin mali suçlarla savaşım gücü zayıflayabilecektir.

Singapur, saklı yazı şirketlerinden hizmetlerini halka tanıtmamalarını istedi

KRİPTO VARLIKLARIN DÜZENLENMESİNDE DÜNYADAN ÖRNEKLER

Saklı Yazı varlıklarla ilgilendiren düzenlemelerin yapılması bilcümle dünyada gündemde. Bu konuda halihazırda bir nice ülkede düzenci icraat yürütülüyor. Avangart nitelikteki bu çalışmalardan bazılarını şu şekilde sıralayabiliriz:

Avrupa Birliği tarafında KEZ Konseyi, 24 Teşrinisani 2021 itibariyle “sayısal para paketi” ile “Kripto Huzur Piyasalarına İlişkin Düzenleme” (Markets mağara Crypto Assets, “MiCA”) ve “Dijital Hareketlilik Metanet Kanunu” (Digital Operational Resilience Act, “DORA”) olarak adlandırılan iki teklifi kabul etti.

SUTAŞ MiCA teklifi ile kripto varlıklarla ilgili hizmetlerin gerçekleştirilmesi ve sunulmasına ilişkin çerçeve tasarlamak kanalıyla, teceddüt ve adil rekabetin desteklenmesi amaçlanıyor. Antrparantez, saklı yazı geçim piyasalarında müstakbel düzeyde mütemmim ve yatırımcı koruması ile etraf bütünlüğünü sağlamanın beraberinde; saklı yazı varlıkların ve mali piyasalarda sarhoş defter teknolojisine dair çözümlerle enli tıpkı kullanımdan kaynaklanabilecek finansal balans ve servet politikası risklerine alın ilaç almayı hedefliyor.

Bitcoin fiyatında 43 bin dolar tedirginliği

MiCA antrparantez saklı yazı varlıkları “varlık referanslı jeton” ve “e-mal jetonu” adına tanımlıyor. Ayrıca, e-para jetonlarının SU’dahi bölüt yeryüzü edilebileceğini yahut yalnızca ihraççının tıpkı cesaret kuruluşu yahut tıpkısı “elektronik dünyalık kuruluşu” yerine mezun olması yerinde tıpkı saklı yazı geçim gurur-satım platformunda muamelat görmesine izin verileceğini ve izinli mercilere “izahname” sunması gereğini düzenliyor. 

DORA teklifiyle ise finansal hizmetlerde bitmeme eden dijitalleşme doğrultusunda finansal seksiyon kuruluşlarının dijital cıvıltı dayanıklılığını güçlendirmeyi hedefliyor. Hele DORA, vukuf ve bildirişim teknolojisi (BİT) ile ilgilendiren risklerin kısmık ve akva şekilde düzenlenmesini içeriyor. Bu söve, finansal kuruluşların sayısal riziko yönetimini derinleştirecek ve BİT riziko yönetimi uygulamalarını geliştirecek ve düzene sokacak şümullü aynı imtihan oluşturacak. DORA’nın gayesi, siber saldırıları menetmek ve azaltmak için tamam işletmelerin bilgi ve bildirişim teknolojileri ile ilişkin seçme kalem aksama ve tehdide dayanabilmelerini sağlayacak sayısal hareketlilik direnci üstüne düzenleyici ayrımsız söve monte etmek şeklinde açıklanıyor.

Tether işlemlerde TL rekoru

ARANJMAN 360 PAYE BAKIŞ AÇISIYLA YAPILMALI

Tekmil dünyada etraf değerleri ve işlem hacmi yavaş boyutlarda kalan aynı erinç türü ile ilişkin düzenlemenin AKARSU örneğinde olduğu kabilinden daha kapsamlı olması hem “Türkiye’de oluşan ve global ile bütünleşmiş” ekosistemin korunması hem üstelik İstanbul Finans Merkezi (“İFM”) projesine katacağı ivme nedeniyle ehemmiyet en ediyor. Yapılacak aranjman aceleye getirilmemeli, tüm paydaşları içinde alan üç beniz altmış derecelik benzeri bakış açısıyla hazırlanıp yasalaştırılmalıdır. Denk vermek gerekirse, saklı yazı hayat ihracında ihraççılar ve ihraççıların nitelikleri, Non-Fungible Token (“NFT”) kapsamda olup olmadığı Kanun ile belirlenmelidir. aksi takdirde, platformlarda iş görecek saklı yazı varlıkların belirlenmesi dahil koyulmak üzere aranjör Kurula verilecek mezuniyet ile sorunları fasletmek domestik ve ecnebi yatırımcıya yürek vermede ancak kalabilecektir.