Türkiye Iktisat Politikaları Araştırma Vakfı (TEPAV) “Kovid-19’un Mütemmim Harcamalarına Etkisi” konusunda yaptığı araştırmanın ikincisini yayımladı. Buna bakarak 3 April haftasında tüketim harcamaları 13 Mart haftasına göre yüzde 34 azaldı. Yeryüzü yüksek düşüş ise koronavirüs salgınıyla evvel kapatılan içkili yerlerde yüzde 93 kayıpla yaşandı.
Koronavirüs salgınının tüketici harcamaları açısından yarattığı etkiyi takip edebilmek için, Minval Bankası Telekart ve Kredi Kartı Harcama Tutarları verisi inceleyici TEPAV harcama kalemlerine göre tüketicilerin haftalık ve mahiye telekart/itimat kartı harcaması ve haftalık/almanak değişimleri ele alıyor. TEPAV verilerine bakarak 3 Nisan haftasında ödeme kartı ve itimat kartı kullanılarak 14.1 milyar TL tutarında harcama yapıldı. Tıpkı önceki haftaya nazaran masraf tutarı 626 milyon TL yani yüzde 5 arttı. İşlem adedi ise yüzdelik 3 azalarak 80 milyona geriledi.
Alışverişin yüzde 27’si internetten oldu
Aksata yöntemi bakımından incelendiğinde 3 Nisan haftasında yapılan mecmu harcamaların 3.8 bilyon TL’si (yüzdelik 27) internet üzerinden, 898 milyon TL’si (yüzdelik 6) mektupla/telefonla yapıldı. Antrparantez mecmu harcamaların yüzdelik 3’ünü (355 milyon TL) gümrük vergisi ödemeleri oluşturdu. Benzeri esbak haftaya nazaran 3 April haftasında internet üzerinden yapılan alışverişler yüzdelik 24, mektupla/telefonla yapılan alışverişler yüzde 7, gümrük vergisi ödemeleri yüzdelik 16 arttı.
İlk koronavirüs vakasının görüldüğü 13 Mart haftasında panik istihlak dolayısıyla harcamalar artmış, 20 Mart haftasında zorunlu tüketim harcamalarına doğrulum görülmüş ve 27 Mart haftasında tıpkı eski haftaya nazaran tüm masraf kalemlerinde azalma olmuştu. 3 April haftasında ise gâh gider kalemlerinde zindelik görüldü. Online eğitime geçiş ile 13 Mart haftasında artış gösteren ve daha sonrasında azalan cıvıltı-elektronik eşya, elektronik beyin harcamaları, 3 Nisan haftasında gene arttı. Benzeri eski haftaya kıyasla 3 April haftasında yüzde 9 artan ruh-elektronik kayıt, elektronik beyin harcamaları 13 Mart haftasından bu yana ise yüzde 11 azalmış oldu. Yetişek/kırtasiye/ofis malzemeleri harcamaları ise 3 Nisan haftasında tıpkı eski haftaya kıyasla yüzdelik 14 arttı.
Ancak bu artım, 13 Mart haftasına kıyasla yüzdelik 46 düşüşün önüne geçemedi. Telekomünikasyon harcamaları ise koşut adına bir eski haftaya kıyasla 3 April haftasında yüzde 4 arttı. Sonunda 3 Nisan haftasında eğitime yönelik harcamalara yönelim olduğu görüldü.
Havayolları harcaması yüzdelik 86 azaldı
Turizm ve eğlenceye yönelik harcamalar; havayolları, seyahat acenteleri/transport, konaklama ve zeki/içkili yerlerde yapılan harcamalar düşüşünü sürdürdü. 13 Mart haftasına bakarak kıyaslandığında 3 Nisan haftasında, zeki/içkili yerlerde yapılan harcamalar yüzde 93, havayolları harcaması yüzdelik 86, konaklama harcaması yüzdelik 79, yolculuk acenteleri/transport harcaması yüzdelik 67 azalmış oldu.
Aşındırmak, çul ve aksesuar, möble ve dekorasyon harcamaları 13 Mart haftasına kıyasla 3 Nisan haftasında sırasıyla yüzdelik 82, yüzdelik 77 ve yüzdelik 46 azaldı. Tıpkısı eski haftaya nazaran ise 3 Nisan haftasında kemirmek harcaması (yüzde 7), mobilya ve dekorasyon harcaması (yüzde 2) azalırken, giysi ve aksesuar harcaması sınırlanmış aynı artış (yüzde 1) gösterdi.
