Binali Saika Üniversitesi Biyoloji Bölümü Dr. Akademisyen Mert Elverici ve Kıbrıs Karışık Hayatı Araştırma Enstitüsü’nde görevli araknolog (örümcekleri ve akrepleri inceleyen zoolojinin madun dalıyla ilgilenen âlim) Kıymetiharbiye Boğaç Kunt, Zonguldak’taki Gökgöl Mağarası’nda farklı türlerle ilişkin himmet yürüttü.

YENİ BİR CANLI TÜRÜ OLDUĞU ANLAŞILDI

Topladıkları kabuklular (crustacea) sınıfından çift ayaklılar takımına ilişkin örnekleri, bu alanda ehlihibre olan Ege Üniversitesi Akarsu Ürünleri Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Gaye Özbek, Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi Dr. Talim Üyeleri İsmail Aksu ve Hazel Baytaşoğlu ile paylaştı. Yapı Bilimsel ve moleküler incelemeler sonucunda bahis konusu canlıların dünyadaki değişik benzer türlerden değişik, bilgelik camiası eliyle bugüne büyüklüğünde tanımlanmamış yeni benzeri asıl olduğu ortaya çıktı.

“GAMMARUS TUMAF” PESPAYE VERİLDİ

Uluslararası hakemli ayrımsız dergide yayımlanan yazı ile kullanılmamış yangıç türüne, Türkiye Mağaracılık Federasyonuna (TUMAF) ithafen “gammarus tumaf” adı verildi. Prof. Dr. Amaç Özbek’in üstelik aralarında meydan aldığı takım, 2019’üstelik da Mersin’in Anamur ilçesindeki Türkiye’nin en koyu mağarası aziz 1429 metrelik Peynirlikönü Mağarası’nda üstelik yangıç türünde 2 ayrımlı etken tayin etmiş ve bunlara “gammarus egmao” ve “gammarus Deryae” isimlerini vermişti.

“NADİR TÜRÜN HIMAYE ALTINA ALINMASI GEREKİYOR”

Prof. Dr. Özbek, gammarusların alelumum serin gerçek suları, dereler ve göllerin kıyılarında kıpırdak 0,5 ila 1 santim boyunda kabuklu türü canlılar olduğunu, zemine andıran yerlerde alelumum yan tarafları üzerinde yüzdükleri üzere umum beyninde “yangıç” yerine isimlendirildiklerini anlattı. Mağaranın turistler eliyle ziyaret edildiğini ve bu durumun canlıları damarı bozuk etkilediğini tabir eden Özbek, vakit kaybetmeden Gökgöl Mağarası’nda hayatiyetli bu kıymetli türün himaye altına alınması gerektiğini vurguladı.

“DÜNYADA BİNDEN FAZLA TÜRÜ VAR”

Bu canlıların kök suları, akarsular ve göllerde bolca bulunmakla gelişigüzel, kuyu suları ve mağaralardaki saha altı sularında üstelik yaşadığını nâkil Özbek, “Bu çalışmayla Gökgöl Mağarası’nda oraya endemik, yani dünyada vakit kaybetmeden orada kâin, aynı soy olduğu bulunmuş oldu. Bunu bile olgun alemine kazandırmış olduk. Ülkelerin biyolojik zenginlikleri katıksız zenginliklerinin yer makro parçalarından biridir. Bu garip haricen bakıldığında aynı cinse ilgilendiren farklı türlere çok benziyor. Ülkemizde 51 değişik türü var bu canlının. Biz burada 52’ncisini bulmuş olduk. Dünyada binden çok türü var. Bunlar dışarıdan normalde ayrımsız insanın antrparantez ihtimal benim da baktığımda ‘Bu, bu türdür.’ diyebileceğimiz canlılar değil. Bunlar aut dekor açısından birbirine çok benzerler. Ancak moleküler veya etraflı mikroskobik incelemelerle türleri tespit edilebilir ve uzmanı değişmeyen verebilir” dedi.

“BİLİNMEYEN BİR ZÜMRE VARDI, BİZ ONU BULDUK”

Özbek, 350 milyon yıllık Gökgöl Mağarası’ndaki canlının buraya adapte olduğunu belirterek, böylesine şanlı benzeri keşfi gerçekleştirdikleri üzere bahtiyar olduklarını söyledi. Ekip arkadaşlarına teşekkürlerini ileten Özbek, “Burada malumat alemi vasıtasıyla tanınmayan benzeri kök vardı, tığ bunu bulduk. Bundan sonraki icraat çıktı esirgeme çalışmaları olanaklı veya moleküler yönünden gayrı farklı çalışmalar benzer. Bilim adamlarımız bu konu üstünde çalışmalar yapıyorlar. Bunlar adamakıllı gelişmeler. Bundan esbak yıllarda ne efsus kim konu hakkında büyümüş âlim sayısı aşkin değildi. Belki ondan belde yabancıların hakimiyeti altındaydı bu konular” açıklamalarında bulundu.