Türk vukuf insanları, Zonguldak’ta yıpranmamış benzeri yangıç (gammarus) türünü dünya literatürüne kazandırdı.
Binali Saika Üniversitesi Biyoloji Bölümü Dr. Akademisyen Kişi Elverici ve Kıbrıs Çandır Hayatı Araştırı Enstitüsünde görevli araknolog (örümcekleri ve akrepleri inceleyici zoolojinin ast dalıyla ilgilenen bilgin) Fehamet Boğaç Kunt, Zonguldak’taki Gökgöl Mağarası’nda farklı türlerle ilişkin himmet yürüttü.
Topladıkları kabuklular (crustacea) sınıfından koşa ayaklılar takımına ilişik örnekleri, bu alanda bilirkişi olan Iye Üniversitesi Akarsu Ürünleri Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Meram Özbek, Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi Dr. Tedris Üyeleri İsmail Aksu ve Hazel Baytaşoğlu ile paylaştı.
Morfolojik ve moleküler tetkikat sonucunda söz konusu canlıların dünyadaki farklı analog türlerden değişik, olgun camiası marifetiyle bugüne büyüklüğünde tanımlanmamış yeni bir kök olduğu ortaya çıktı.
Uluslararası hakemli bire bir dergide yayımlanan makale ile yıpranmamış yangıç türüne, Türkiye Mağaracılık Federasyonuna (TUMAF) ithafen “gammarus tumaf” adı verildi.
Prof. Dr. Gaye Özbek’in üstelik aralarında düzlük aldığı kadro, 2019’dahi üstelik Mersin’in Anamur ilçesindeki Türkiye’nin sunu yoğun mağarası sevgili 1429 metrelik Peynirlikönü Mağarası’nda de yangıç türünde 2 değişik etkin tayin etmiş ve bunlara “gammarus egmao” ve “gammarus Deryae” isimlerini vermişti.
“Dünyada binden fazla türü var”
Prof. Dr. Özbek, AA muhabirine, gammarusların alelumum serin mahiyet suları, dereler ve göllerin kıyılarında kıpırdak 0,5 ila 1 santim boyunda kabuklu türü canlılar olduğunu, zemine mümasil yerlerde alelumum taraf tarafları üstünde yüzdükleri amacıyla el ortada “yangıç” yerine isimlendirildiklerini anlattı.
Mağaranın turistler tarafından konuşma edildiğini ve bu durumun canlıları münasebetsiz etkilediğini rapor fail Özbek, takkadak Gökgöl Mağarası’nda hayatiyetli bu bulunmaz türün siper altına alınması gerektiğini vurguladı.
Bu canlıların kök suları, akarsular ve göllerde çokça bulunmakla alay malay, kuyu suları ve mağaralardaki meydan şeş sularında bile yaşadığını nâkil Özbek, şunları kaydetti:
“Bu çalışmayla Gökgöl Mağarası’nda oraya endemik, yani dünyada elden orada mevcut, bire bir asıl olduğu bulunmuş oldu. Bunu bile bilgi alemine kazandırmış olduk. Ülkelerin biyolojik zenginlikleri saf zenginliklerinin sunma yetişkin parçalarından biridir. Bu soy haricen bakıldığında benzeri cinse ilişkin gayrı türlere çok benziyor. Ülkemizde 51 farklı türü var bu canlının. Biz burada 52’ncisini bulmuş olduk. Dünyada binden aşkın türü var. Bunlar haricen normalde ayrımsız insanın ayrıca belki benim üstelik baktığımda ‘Bu, bu türdür.’ diyebileceğimiz canlılar değil. Bunlar aut dekor açısından birbirine çok benzerler. Fakat moleküler yahut uzun mikroskobik incelemelerle türleri tespit edilebilir ve uzmanı değişmeyen verebilir.”
Özbek, 350 milyon almanak Gökgöl Mağarası’ndaki canlının buraya adapte olduğunu belirterek, böylesine eke aynı keşfi gerçekleştirdikleri için bahtiyar olduklarını söyledi.
“Bunlar iyice gelişmeler”
Kol arkadaşlarına teşekkürlerini ileten Özbek, şöyle dedi:
“Burada bilim alemi eliyle adsız tıpkısı tür vardı, biz bunu bulduk. Bundan sonraki icraat daha çok koruma çalışmaları olanaklı yahut moleküler yönünden gayrı değişik çalışmalar olanaklı. Malumat adamlarımız bu laf üstünde icraat yapıyorlar. Bunlar iyicene gelişmeler. Bundan geçmiş yıllarda hangi efsus kim bahis için yetik âlim sayısı çok değildi. Belki ondan ekolojik ortam yabancıların hakimiyeti altındaydı bu konular.”
