Amasra’dahi meydana gelen maden kazasının bütün yönleriyle araştırılarak eş kazaların önlenmesine müteveccih tedbirlerin belirlenmesi üzere kurulan TBMM Araştırı Komisyonu, taslak raporunu tamamladı.

DOĞRU Fırka Kayseri Saylav Taner Nasip başkanlığındaki encümen, 3 maaş rutin süresinin arkası sıra aldığı 1 mahiye ekleme sürede da çalışmalarını sürdürerek, taslak raporunu bitirdi. Üyelere gönderilen ifade, milletvekillerinin düşün ve önerilerinin ardından esas tabir haline getirilerek, Meclis Başkanlığına sunulacak.

Altı bölümden oluşan hep 366 sayfalık taslak raporda, düzlük şeş kömür istihsal yöntemleri, üretimde karşılaşılan müşkülat ve savaş yöntemleri, yer şeş kömür işletmeciliğinde hareket sağlığı ve güvenliği, Amasra Taşkömürü Müessesesi düz şeş kömür madeninde meydana gelen metan patlaması kazasına ilgili yapılan çalışmalarla ilişik bilgelik ve bulguların yanında maden sektöründeki kazaların önlenmesine müteveccih ilave önerilere düzlük verildi.

Raporda, 14 Teşrinievvel 2022’üstelik Bartın’ın Amasra ilçesinde Türkiye Taşkömürü Kurumu’nun (TTK) Amasra Taşkömürü İşletmesi Müessesesi (ATİM) tarafından işletilen kayran şeş kömür madeninde metan patlaması meydana gelmesi sonucu 41 beyaz zehir işçisinin görüngü yerinde, 1 beyaz zehir işçisinin tedavi gördüğü hastanede yaşamını yitirdiği, 5’i yoğun gelmek üzere 11 işçinin yaralandığı, yaralılardan 2’si çetin 4’ünün tedavisinin Başakşehir Çam ve Sakura Hastanesi’nde devam ettiği belirtildi.

Patlama nedeniyle eksiklik 350 katındaki tamam galeriler ile eksiklik 250 cellat arasındaki bir nice bölümün değişen oranlarda patlamadan etkilendiğinin anlaşıldığı kaydedilen raporda, “Yukarıda aziz alanların tamamına patlama sonrasında oluşan etki hava ulaşmıştır. Kalıntı albeni, fikir mesafesini eke oranda etkilemiş, içerdiği boğucu ve zehirleyici gazlarla ölümlere hastalık olmuştur.” denildi.

“Vantilatör, albeni yönünü pahal çevirebilecek özellikte değildir”

Raporda, eroin ocağının ana havalandırma işlevini yürüten vantilatörle ilişkin bilgilere de saha verildi. Vantilatörün modernizasyonuyla ilgilendiren sürecin 12 Orak Ayı 2018’de başladığına meni edilerek, şu ifadelere meydan verildi:

“Bir Numara tenkis ‘yapılan yorum sonucunda akla yatkın konuşu öneri yaklaşık maliyete göre yüzdelik 64 çok olması’ gerekçesiyle, 25 Eş 2021’deki ikinci ihale ‘münakasa ustalık şartnamesinde ayrım yapılacağı’ gerekçesiyle 31 Mayıs 2021’bile fek edilmiş, üçüncü eksiltme dahi ihaleyi alan firma eliyle ‘pandemi ve dünyada yaşanan ekonomik sorunlardan kaynaklı gerçekleştirme sürelerinde yaşanan etki ile müddet uzatımı talebi’ ile 23 Ağustos 2022’de firmaya bekletme süresi eksilmek kanalıyla proses tamamlanmamıştır. Kazadan 7 ahit sonradan firma, imalat ve tedariklerin tamamlandığını ve ekipmanların sahaya sevke hazır olduğunu ve atıf için gündüz verilmesini arzu etmiştir. Ilçe ile seçkin nedensellik büyü olmamakla birlikte havalandırma sistemi ivedi hallerde ve ihtiyaç halinde kullanılabilmesi amacıyla albeni yönünü damarlı çevirebilecek özellikte değildir.”

Meydan altı gazlı kömür ocaklarında madenin havalandırılmasının dirimlik öneme sahip olduğuna ilgi çekilen raporda, “Değerlendirmeler ışığında havalandırma planı, sensör gaz takdir sonuçları, çekicilik hızı ölçüm sonuçları dikkate alındığında havalandırmanın gazlı tıpkısı kömür ocağının etkin ve tam namına havalandırması için yurt olduğu değerlendirilmektedir.” teppitine meydan verildi.

“Yüz Kere alarm verildiğini göstermektedir”

Gazlı düzlük şeş kömür ocaklarında ev havalandırma ve gelgel hızı sonucu bataklık gazı gazının derece halinde birikmesi ve patlama tehlikesi oluşturduğu dile getirilen raporda, “Merkezi gaz izleme sistemi verileri çözümleme edildiğinde ocakta albeni hızının dokuz canlı haddinden fazla posta yasal hat değer olan 0,5 m/sn’in antrparantez 0,1 m/sn’in altına düştüğü görülmüştür. Format 61 ve Eşkal 62, ATİM düz altı kömür ocağında hava hızlarının elverişsiz olduğu ve yasal eksen değerin altında defalarca alarm verildiğini göstermektedir.” bilgisi paylaşıldı.

Raporda, maden ocağındaki eksi 320 güçlük soy tavan yolu galerisinin iki ayrı lokasyonda kâin 4 adet ikincil fan ile havalandırıldığı, kazadan tahminî 7 saat önce sekunder fanlardan eksiklik 350 kotta mevcut ve nakıs 320 kotta iyi etki damara gelgel veren fantüpün birinin tanık ifadelerine bakarak saat 13.00 civarında kelepçesinin çıkarak arıza yapmış olması dolayısıyla hava hızının inatçı etkilenebileceğinin değerlendirildiği aktarıldı.

Kazanın nedenleri

Raporda, ATİM’birlikte meydana mevrut kazanın tamam nedenleri, kazanın oluşumuna güçlük edebilecek yekpare faktörler ve aksaklıklar da şu şekilde sıralandı:

“Kazanın en mefret nedeni patlayıcı atmosferi oluşturan metan gazı varlığının ve patlamayı tetikleyici unsurların ilgili önlemlerle yönetilememesidir.

Kazanın meydana gelmesinde asıl havalandırmadaki eksiklikten henüz eke derecede almak için sekunder havalandırmadaki yetersizlik sunu oylumlu nedenlerdendir.

Bataklık Gazı patlamasının tetiklemesi ile arka arkaya gerçekleştiği melhuz kömür tozu patlamasının ve patlama şiddetinin ocağı ufki ve amudi yönde degaje bire bir alanda etkilemesinin nedeni kalburüstü aynı tozla savaşım yapılamaması ve su/toz barajlarının ensiz olması ve akilane konumlandırılmamış olmasıdır.

Üretim ve tedarik sırasında yapılan patlatmalı kazı faaliyetlerinin mevzuatta belirtilen şartlara uymaması ve bunları kontrol eden ve denetleyen etkili tıpkısı teftiş ve kontrol mekanizması olmaması yassı güvenliğini riske atmıştır.

Ilçe çabucak personel eksikliği nedeni ile merkezi doğal gaz takip odasında biricik operatörün çalışıyor olması, merkezi gaz strateji sisteminin ünlü alarm sistemi ile bütünleşmiş olmaması yer şeş iletişim ağının zayıflamasına ve bilgi akışında aksaklıklara hastalık olmuştur.

Yapılan dış denetimlerde kaza ile nedensellik bağı olan belirleme ve öneri olmadığı görülmektedir. O halde aktif denetim işlevini yerine getiremeyen teftiş sistemlerinin dahi bu facianın yaşanmasında etkisinin olduğu söylenebilir. 2022 yılına ilişkin onaylı İSG pusat defterlerinde yer düz alım içi denetimlerde bataklık gazı patlaması ve havalandırma ile ilgili ayrımsız tespit ve öneriye rastlanmamıştır.

İş sağlığı ve güvenliği eğitimlerinin ve tatbikatların teorik eğitimleri ameliye hayata geçirecek yeterlikte ve nitelikte olmaması kazanın etkisinin yaygınlaşmasında azamet oynamıştır.

Kazanın meydana vürut nedenlerine ilişik ortaya konulan yekpare hususların, kazanın meydana geldiği eroin ocağına girilebilecek şartların oluşmasından sonra maden ocağında yapılacak incelemelerin ardından baştan değerlendirilmeye tabi tutulmasının durumunda olacağı düşünülmektedir.”

Eroin kazalarının önlenmesine ait öneriler

Taslak raporda, “Eroin sektörünün sürdürülebilirlik ilkeleri çerçevesinde iyileştirilmesine ait arttırma öneriler” başlığı altında 120 maddelik ilave öneriye de yer verildi.

Raporda meydan kayran önerilerden bazıları şunlar:

“İş kazalarında ihmal ve kusuru bulunanlara uygulanan cezai müeyyideler ve gelişim teftişlerinde denetleme sırasında belirleme edilen iş sağlığı ve güvenliğini tehlikeye atan nekais konusunda boşlama ve yüklülük sahibi olanlara geçerli idari yaptırımların caydırıcılığı artırılmalıdır.

Ruhsatsız işletildiği tespit edilen ve mülga madenleri işleten kişilere hapishane cezası verilmesi ve bu kişilerin zenginlik boyu madencilik faaliyetlerinden men edilmesine müteveccih yasal tensikat yapılmalıdır.

Madencilik mevzuatı gözden geçirilmeli, kömür madenciliğine ilgili yekpare ameliyat üzere ayrı bire bir mevzuat düzenlemesi yapılmalıdır.

Madenlerde aksiyon sağlığı ve güvenliği yönetim sisteminin oluşturulması, iş güvenliği ikliminin iyileştirilmesi ve bunun sürdürülebilir kılınması için madencilik faaliyetlerinin yegâne tıpkı yapı yapılış altında toplanmasını sağlayacak, arsıulusal standartlarda, müstakil tıpkı millî eroin iş sağlığı ve güvenliği kurumu kurulmalıdır.

Gazlı ocaklar için ayrı ayrımsız havalandırma mevzuatı hazırlanmalıdır.

Ülkemizde metan içeren linyit/taşkömürü sahaları amacıyla bataklık gazı drenajını da içeren metan hile sistematiği geliştirilmeli ve uygulanmalıdır. Bataklık Gazı drenajı ile ilişik mevzuat düzenlemesi yapılmalıdır.

Madenlerde, merkezi doğal gaz izlem sistemi ile bütünleşmiş müteharrik er uyartı sistemi bulunmalıdır.

Kömür sahalarının bol ve emniyetli adına üretilebilmesi üzere aşağıda başlıklar halinde verilen ilmî araştırmaların ivedilikle yapılması zorunludur. Bu çalışmaları örgülemek amacıyla, bir kömür araştırı enstitüsü kurulmalıdır.

Grizu patlamaları balaban ölçüde patlatma kaynaklıdır. Metanlı ocaklarda patlatma yapılması üstüne şümullü bire bir mevzuat hazırlanmalıdır.

Yer şeş kömür madenciliği üzere sektöre hususi tıpkısı iştirakçi sağlığı ve güvenliği mevzuatı çıkarılmak amacıyla faaliyet başlatılması gerekmektedir.”