Uludağ Üniversitesi Baytar Fakültesi Viroloji Ana Bili Dalı Başkanı Prof. Dr. Kıymetiharbiye Yeşilbağ, Türkiye’de şap hastalığının daha geçmiş tek görülmeyen eskimemiş tipi olan SAT-2 varyantının ortaya çıkmasının kayırıcı sağlığı yönünden erinçsiz edici yönünün bulunmadığını bildirdi.

Yeşilbağ, AA muhabirine, şap hastalığının Türkiye’de aşina ve haddinden fazla detaylı yıllardan beri görülen ayrımsız hastalık olduğunu söyledi.

Hastalığın, geviş getiren kom hayvanlarında, sığır, koyun ve keçilerde gelişigüzel yıl değişik bölgelerde bir iki veya haddinden fazla görüldüğünü tamlayan Yeşilbağ, Türkiye’bile bununla ilgilendiren kontrol mücadele programı uygulandığını ve temas yıl Tarım ve Orman Bakanlığınca iki bölüm halinde aşılamaların yapıldığını dile getirdi.

Şap hastalığının etkilerine değinen Yeşilbağ, “Özellikle sığırlarda vahim tevessül etmek üzere kavşak boşluğunda lezyonlar, kurgu üzerinde vezikül dediğimiz içi hazır para meşgul keseciklerin oluşmasıyla, ayaklarda gene benzer bulgular ve topallıkla karakterize bir çor. Bulaştırılma özelliği çokça yüksek, çokça hızlı bulaştırılıyor fakat öldürücülüğü çokça elan düşük olan bir hastalıktır. Ana önemini ortaya çıkaran laf ekonomik yerine majör kayıplara faktör olmasıdır. Dolayısıyla şap hastalığı hayvancılık açısından kocaman etkiler doğurabilir ve kontrol tedbirleri kesinlikle elden bırakılmaması müstelzim tıpkı hastalıktır.” diye konuştu.

Prof. Dr. Yeşilbağ, bu virüsün 7 ayrımlı serotipi bulunduğunu, bunlardan birinin SAT-2 olduğunu aktardı.

Söz konusu varyantlardan hiçbirinin diğerine karşı alışkanlık göstermediğini vurgulayan Yeşilbağ, şöyle devam etti:

“Yani birbirine karşı dulda sağlamayan virüs tiplerinden bahsediyoruz. Bunun Türkiye’birlikte henüz evvel aşina 3 serotipi vardı. Serotip O, Serotip A ve Serotip Asya-1 olan 3 serotip görülüyordu zaten. Demin bu yıpranmamış bildirilen vakalarla 4’üncü tıpkısı serotip yani SAT-2 serotipi Türkiye’ye girmiş oluyor. Esasında bunu biz bekliyorduk. Yani Türkiye’ye gelebilme olasılığı bulunduğunu biliyorduk. Alelhusus Afrika’da, Şark Afrika’üstelik sonsuz bulunan ayrımsız virüs tipi. Serencam dönemlerde 2000’li yıllardan itibaren Şimal Afrika, Akdarı, İsrail kabilinden tekrar Fellah Yarımadası’na ve sonrasında birlikte Irak’a sirayet ettiğini biliyorduk. Zımnında Türkiye’ye girmesi muhtemel virüslerden biriydi.”

Bu tuhaf farklı virüs tiplerinin ülkeye girmesi halinde çok hızlı yayılabildiğine işaret eden Yeşilbağ, tahminî 10 yıl Asya-1 serotipi ülkeye girdiğinde eş aynı durumun yaşandığını anlattı.

“Şap hastalığına karşı kullanılan çok liyakatli konvansiyonel aşılarımız var”

Hastalığın görüldüğü 8 mihraktan bahsedildiğine değinen Yeşilbağ, “Yani hastalık tanıdık mihrak köy cins, çiftlik gibi, karantina altına alınmış durumda.” ifadesini kullandı.

Yeşilbağ, şap hastalığının değişmez tedavisinin bulunmadığına dikkati çekerek, şu bilgileri verdi:

“Uğraş ve kontrol üzere yapacağımız esas uygulamalar, hareketliliği kısıtlamaktır yani karantina uygulamasıdır. Bununla ilgilendiren Bakanlığın zannediyorum çok moskof ayrımsız tedbiri şu anda zaten devrede. 81 ilde efsanevi pazarı kapatılmış ve efsanevi hareketleri kısıtlanmış durumdadır. Diğer bire bir tedarik, aşılamadır. Şap hastalığına cebin kullanılan çokça başarılı konvansiyonel aşılarımız var. Bunlar çoklu aşılar şeklinde uygulanıyor. Tığ ‘polivalan’ diyoruz buna yani birdenbire aşkın tipini içeren aşılardır. Türkiye’da şimdiye büyüklüğünde trivalan aşılar yürürlükteydi, kullanımdaydı. O, A ve Asya-1 serotipleri uygulanıyordu. Bu demektir ki bundan sonraki dönemde uyguladığımız aşılara SAT-2 serotipini de eklememiz gerekiyor. Bunu eklediğimiz antlaşma elbette kim anlaşılan tıpkı dönem dahi gerekiyor Türkiye çapında aşılama için. Tekrar bu aşıların hazırlanıp yeteri miktarda sahaya sunulabilmesi üzere muhtemelen tıpkı döneme de ihtiyacımız var. Bu dönemi haddinden fazla ciddi, çok titiz yönetmemiz gerekiyor.”

Prof. Dr. Haysiyet Yeşilbağ, SAT-2 varyantı özelinde şap hastalığının insanlara geçme ihtimali üzerine dahi değerlendirmelerde bulundu.

Şu anda insanlar için coşkunluk benzeri durumdan bahsetmenin cins olmadığını dile getiren Yeşilbağ, “Şap hastalığı hayvanlardan insanlara sirayet olasılığı deklare aynı hastalıktır ama bu çok işlek tıpkısı olasılık değildir. Yani şap hastalığı koca bir zoonoz değildir. Mukaddema mecbur sayıda vakalar bildirilmiş ama bu bahsettiğim 20-30 sene eski vakalardır. Edimsel namına insanlarda önemli tıpkısı hastalık yaptığına dayalı olgun yoktur. Bu konuda haddinden fazla tetik davranılması, toplumda karşıt noktalara gidecek birtakım fikir beyanlarının çokça etraflı süzgeçten geçirilerek anlatım edilmesi geçişsiz.” dedi.

Yeşilbağ, Türkiye’de gelişigüzel yıl yüzlerce mihrakta şap vakasına rastlandığı varsayıldığında, bu virüsün haddinden fazla sayıda insanda bile görülmesi gerektiğini fakat bunun uygulanan bir sav olmadığını sözlerine ekledi.