1999 yılında çıkartılan kanunla kurulan İşsizlik Sigortası Fonu’na 2000 yılından itibaren prim yatırılmaya başlandı. Fona, işçilerin brüt ücretinin yüzdelik 2’si oranında işveren, yüzdelik 1’i oranında bile işveren primi kesiliyor. Celal dahi yüzde 1 oranında yardım sağlıyor.
Eskimemiş kurulduğu amacıyla 2001 krizinde tembel mütezayit işçiler fondan yararlanamadılar. Fondan işsizlik ödeneği verilmeye 2002 yılı mart ayında başlandı. O tarihten bugüne kadar 14 milyon 4 bin 494 güç aylaklık ödeneğinden yararlanmak amacıyla başvurdu. Koşulları namına getiren 8 milyon 127 bin 379 can avarelik ödeneğinden yararlandı. Fondan ayrıca ecir garanti fonu ve başka adlar altında yüzbinlerce çalışana ödemeler yapıldı.
İşsizlik Sigortası Fonu, bu asıl birikimlerin, alışılmadık dönemlerde işçi ve işveren açısından ne kadar majör olduğunu ortaya koydu. Fon bugünlerde parçalanmamış anlamıyla Kovid-19 testinden geçiyor.
Türkiye İş Kurumu’nun (İŞKUR) yayımladığı eylül kocaoğlan verilerine göre, fondan bu yılın 9 maaş döneminde 51.3 milyar lira ifa gerçekleştirildi. Tıpkı dönemdeki toplam gelirler ise 29.3 milyar lira oldu. Güzeşte yılın tamamında fonun gelirleri 40.4 bilyon lira olurken, harcamaları ise 36.5 bilyon liralık olarak gerçekleşmişti.
FON VARLIKLARI 2016’DAKİ DÜZEYE GERİLEDİ
Dokuz aylık dönemde fonun harcamalarının gelirlerini 22 milyar lira aşması nedeniyle, toplam kaynak varlıkları bu tutarda azalarak 131.5 milyardan 109.6 bilyon liraya geriledi.
Eylül ayına ilişik aylakçılık ödeneği, gücük faaliyet ödeneği ve nakdi ücret desteği ödemelerinin akçe çıkışları ekim ayında olduğu üzere bu ödemelerin görüntü varlığına yansıması ekim ayında gerçekleşti. Bu ödemelerin ayrıntılarını henüz bilmiyoruz ancak kaynak varlığı 9 Ekim bakımından 106 milyar 943 milyon liraya geriledi. Bu nicelik, fon varlıklarının 2016 yılındaki 103 milyar lira düzeye gerilediğini gösteriyor.
Bu sene fonun harcamaları artarken, gelirlerinin azalmasında Kovid-19 dolayısıyla prim ödemelerinin uzun uzun süre yapılamaması etkin oldu. Ücretsiz izne çıkartılan ve gelişmemiş faaliyet ödeneği kayran işçiler zımnında prim tahsilatı gerçekleştirilemedi.
İşsizlik Sigortası Fonu’ndan 9 ayda 51.3 bilyon TL harcandı (Milyon TL) 2018 2019 2020 Ev-Ilkgüz 2020 Eylül Mecmu Dirimsel 34.629 40.365 29.295 3.037 İşçi ve işveren primi 13.878 16.547 11.923 1.529 Fehamet katkısı 4.626 5.516 3.974 510 Faiz gelirleri 15.108 16.832 12.719 869 Değişik gelirler 1.016 1.471 678 130 Toplanmış Harcama 23.705 36.467 51.279 5.519 İşsizlik ödeneği 5.866 10.006 7.178 550 Gücük himmet ödeneği 1 192 21.955 2.369 Nakdi sevap desteği 4.448 797 Kem faaliyet ödeneği 25 31 21 2 Ecir garanti fonu ödemesi 81 157 41 6 Enerjik işgücü programları 4.904 6.579 2.227 23 İşbaşı eğitim bilimi programları 1.852 3.039 1.962 168 Heveslendirme ve bindi ödemeleri 10.709 16.058 13.092 1.567 Farklı masraflar 267 405 356 38 MECMU FON VARLIĞI 127.644 131.542 109.557 109.557
KISA ÇALIŞMA ÖDENEĞİ DÜZ İŞÇİ SAYISI 1 MİLYONA GERİLEDİ
Kovid-19 nedeniyle gelişmemiş faaliyet ödeneği verilmeye mart ayında başladı. İlk kamer vakit kaybetmeden 96 bin hayat olan bodur faaliyet ödeneği alanların sayısı nisan ayında 3 milyon 243 bin, mayıs ayında birlikte 3 milyon 282 bin kişi oldu. Haziranda normalleşmeyle gelişigüzel 2 milyon 486 bin kişiye gerileyen cevap kayran iştirakçi sayısı, temmuzda 1 milyon 774 bine, ağustosta ise 1 milyon 302 bin kişiye geriledi. Ilkgüz ayında ise 1 milyon 24 bin hayat güdük emek ödeneği aldı.
Dokuz mahiye dönemde işçilere 20 bilyon 362 milyon liralık gelişmemiş faaliyet ödeneği verildi. Tahsisat düz işçilerin umumi keyif sigortası primleri da fondan karşılanıyor. GSS primi, işaret vergisi ve işlem giderleriyle gelişigüzel bodur mesai ödeneği amacıyla fondan yapılan mecmu ifa 21 milyar 955 milyon lirayı buldu.
2 MİLYON KİŞİYE NAKDİ ECIR DESTEĞİ
İşten emisyon yasağı ile alay malay 17 Nisan’dan itibaren işverene istediği işçileri ücretsiz izne tarh hakkı tanındı. Ücretsiz izne çıkartılan işçiler amacıyla april-ağustos döneminde 4.4 milyar liralık olan nakdi ecir desteği tutarı ilkgüz ayında 5.1 bilyon liraya ulaştı. Nakdi ücret desteğinden yararlanan mecmu dirilik sayısı april-ağustos döneminde 1 milyon 976 bin iken, april-eylül döneminde 2 milyon 45 bine ulaştı.
Güdük mücahede ödeneği ve nakdi ücret desteği namına Kovid-19 döneminde yapılan ödemeler toplamı 27 milyar liraya ulaştı.
İŞSİZLİK ÖDENEĞİ ALANLAR 308 BİN KİŞİYE GERİLEDİ
Fondan avarelik ödeneği almak üzere eylül ayında 83 bin 258 yaşama başvurdu. Bunlardan 31 bin 504 güç başıboşluk ödeneği almaya hak kazandı. İşten tarh yasağı uygulandığı üzere bu devir atıl kalanlardan yemeden içmeden bir zamanlar aylakçılık ödeneği ahiz hakkı kazanmış olup de yanıt hakkının tamamını kullanmamış olanlara avarelik ödeneği bağlanıyor. Bu nedenle başıboşluk ödeneği düz toplanmış birey sayısı sene başından beri geriliyor. Ocak ayında 610.3 bin hayat olan işsizlik ödeneği alanların sayısı april ayında 592 bin, mayısta 530.1 bin, haziranda 464.9 bin, temmuzda 401.6 bin, ağustosta 356.9 bin, eylül ayında üstelik 307.8 bin emanet oldu.
(Ajmet Iftihar /Habertürk)
