Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) 2020’ye ilgili memleket bazındaki gayrısafi yurtiçi hasıla (GSYH) verileri, Kovid-19 salgını karşısında 81 ilin ekonomisinin lacerem bire bir sınav verdiğini çözümleme etmemize imkan sunması açısından ehemmiyet taşıyor. bahis konusu veriler, 81 ilin iktisadi tahlil sonuçları, Kovid-19 yılında ekonomisi yatağa sakıt illerin zaafiyet noktalarını, salgından daha beş altı etkilenerek süreci ayakta geçiren illerin dayanıklılık kaynaklarının tayin edilmesine yarayacak ipuçları veriyor.

Kovid-19 yılında hastalanan iller

DÜNYA’dan İsmet Özkul’un haberine bakarak Kovid-19 yılını arz nazik hasarla geçiren ülke Antalya oldu. Antalya 2020 yılında yüzde 24.27 ile ekonomisi en aşkın küçülen yer oldu. Ekonomisinin turizme lüks bağımlı olması Antalya’yı Covid-19 salgını karşısında bildirme zayıf il durumuna düşürdü. Son ilde üretilen gelirin dörtte birinin kaybedilmesi oldu. 

Antalya, ana hizmetler, mesleki, yönetimsel ve bindi hizmetleri ile değişik bakım faaliyetleri sektörlerinde 81 il içre sunu faziletli uyumlu küçülmeyi güçlü toprak oldu. Ticaret, eriştirme, depolama, konaklama ve eşya hizmetlerinden oluşan asıl hizmetler sektöründeki küçülme yüzde 41.94 oldu. Burada asıl belirleyici olanın konaklama sektörü olduğu engelsiz.

Mesleki, idari ve destek hizmetlerindeki küçülme yüzde 52.74 oldu. Buradaki belirleyici etken ise bu antet altında meydan düzlük turizm operatörlüğü hizmetleri. Ayrıksı bakım faaliyetlerindeki küçülme ise yüzde 40.77 düzeyinde gerçekleşti. Bu başlık altında yer kayran ekin ve canlılık sektörü, bu alandaki küçülmede belirleyici etmen. Kovid-19 yılında ekonomisi bunaltıcı hastalanan ikinci mülk, tekrar turizme bağımlılığı erdemli tıpkısı devlet olan Muğla. Turizm deyince Antalya’dan bilahare akla gelen ikinci mülk olan Muğla’nın ekonomisi birlikte yüzdelik 8.32 küçüldü. İl ekonomisinde yüzdelik 31.64 ile arz efdal paya topluluk olan esas hizmetlerdeki küçülme yüzde 25.92 oldu. Turizmden öncelikle etkilenen öteki sektörler olan sair bakım faaliyetleri yüzde 21.05, mesleksel, yönetsel ve bindi hizmetleri ise yüzde 12.65 küçüldü.

Turizmle ilintili konaklama ve aşındırmak hizmetlerini bile havi temel hizmetler sektörü, Muğla ekonomisinde yüzdelik 31.64 ile yer büyük paya topluluk. 3. tam ekonomisi yüzdelik 4.67 daralan Nevşehir vadi alıyor. Nevşehir ekonomisinin küçülmesinde da baş etkenin turizm oldu. Nevşehir’dahi adam başı GSYH sahih adına yüzde 4.13, dolar bazında 849 dolar gerileyerek 5 bin 596 dolara indi. Nevşehir’bile adam başı dirimsel Türkiye ortalamasının yüzdelik 70’i düzeyinden 4.9 puanlık benzeri kayıpla yüzde 65.1’i düzeyine geriledi.

Yüzdelik 3.1’lik konuşu daralma ile 4. sırada vadi düzlük Kırıkkale’nin konuşu küçülmesinde ilk üç sıradaki ilden farklı olarak çıban rolü ekincilik oynadı. Kırıkkale’da ekincilik yüzde 12.3’lük bati benzeri daralma kaydetti ve bu oranlar 81 el süresince tarımı yer aşkın küçülen yer oldu.

Kovid-19’a rağmen koşan iller

2020 yılında 10 ilin ekonomisi daralırken 9 yer çift haneli büyüme rakamlarına ulaştı. Çift haneli büyüyen iller arasında Gaziantep, miktar olarak bile büyük olmasına karşın yüzde 12.27 kabilinden efdal ayrımsız tahaccüm hızına ulaşmasıyla hususi olarak ilgi çekiyor. Gaziantep devlet ekonomisindeki kestirmece yüzdelik 2’lik payı ile arz faziletkâr paya cemaat 8. el yerinde. Türkiye ekonomisindeki payı açısından önceki 10 zarfında düz düz iller ortada Gaziantep, yüzdelik 6.27 ile tahaccüm hızında ikinci tam kayran kayran Ankara’nın dahi yaklaşık iki cani tahaccüm hızına ulamış bulunuyor. Bu sayede Gaziantep bire bir zamanda, Türkiye’nin mecmu büyümesine Ankara’dan sonra yeryüzü erdemli katkıda kâin il oldu.

Gaziantep’mağara yüzdelik 12.27’lik tahaccüm hızına ulaşmasında bildirme belirleyici büro endüstri oldu. Gaziantep ekonomisinde yüzde 38.76 ile küşade açıklık en erdemli paya erbap kısım olan endüstri, yüzdelik 18.81 kabil yüksek aynı tahaccüm hızına ulaşınca, ilin tahaccüm hızı koşa haneli rakamlara ulaştı. 81 içinde ekonomisi yer çabuk büyüyen memleket yüzde 15.83 ile Aksaray oldu. Aksaray’ın bu performansında ekonomisinde yüzde 24.3’lük ayrımsız ağırlığa eş olan tarımdaki tahaccüm hızının yüzde 15.24’e çıkması belirleyici oldu. Aksaray’ın bu performansında kamu yatırımlarına ilişkin kendisine inşaatın yüzde 90.58 kadar çok yüksek benzeri tahaccüm kaydetmiş olması bile belirleyici düzeyde yardım yaptı.

Aksaray yüzde 16.94’lük tam çoğalma ile adam başına GSYH düzeyini yer aceleci zait 3. İl oldu.

Benzer benzeri genişlik yüzde 11.27 büyüyen Elazığ ekonomisi amacıyla üstelik geçerli. İlin çift haneli büyümeye ulaşmasında amme yatırımlarına bağlı kendisine inşaat sektörünün yüzde 93.23’lük ayrımsız büyüme kaydetmesi belirleyici oldu. İnşaattaki taşkın efdal büyüme, sanayideki yüzdelik 6.88’lik küçülmeye rağmen bütün büyümenin çift hanelere çıkmasını sağladı.

Kamu yapım yatırımlarının büyümeye belirleyici ulama yaptığı illerden birisi de Çanakkale. Çanakkale ekonomisinin yüzdelik 13.86’lık bire bir nema hızına ulaşmasında yapım sektöründeki yüzde 72.74’lük büyümenin cesim tıpkı katkısı oldu. Çanakkale’nin tahaccüm performansında iklim ekonomisinde yüzdelik 20’lik bir paya ehil olan sanayinin yüzde 15.61 büyümesinin birlikte belirleyici tıpkı etkisi oldu.

Yüzde 15.47 ile bildirme hızlı büyüyen ikinci memleket olan Ardahan’ın başarısında sanayinin yüzdelik 48.05, tarımın yüzde 33.58 büyümesi belirleyici oldu.

Ekonominin bati merkezlerinin karnesi

Türkiye ekonomisinde yüzdelik 9.56 ile İstanbul’dan sonradan bildirme faziletkâr paya topluluk olan Ankara dahi yüzdelik 6.27 kabilinden deli dolu ayrımsız hıza ulaştı. Buna tutkun adına Ankara, 2020 yılı toplam büyümesine en aşkın katkı fail ülke oldu. Buna karşın Ankara’bile ekonominin anne sektörleri olan uran, inşaat ve ana hizmet sektörlerinde küçülme yaşandı. Ankara bu büyüme hızına, ekonomisindeki ağırlığı bağıntılı olarak bağan olan tarım, bilgelik ve bildirişim, finans ve sigortacılık ile sair bakım sektörlerindeki koşa haneli büyüme oranları sebebiyle ulaştı.

Ankara’üstelik adam başı GSYH TL bazında hak yerine yüzde 6.93 artmasına rağmen dolar bazında 395 dolarlık kayıpla 12 bin 130 dolara geriledi. 81 devlet zarfında üçüncü sıradaki yerini koruyan Ankara’bile adam başı dirimsel, Türkiye ortalamasının yüzde 136’sı düzeyinden yüzde 141’i düzeyine imdi. Yüzde 6.1 ile talih ekonomisinde üçüncü büyük paya erbap olan İzmir, Turizm’deki damarlı gidişin etkisiyle yüzdelik 1.82 kabil çok merbut ayrımsız tahaccüm gerçekleştirebildi. Turizmden etkilenen temel hizmetler yüzdelik 5.09 ve sair bakım faaliyetleri yüzde 10.37 küçüldü. İnşaat sektörü yüzde 17.99 ile sunma hızlı küçülen sektör oldu. İzmir’in tutkun dahi olsa nema kaydetmesini sanayideki yüzdelik 4.29’luk nema etken oldu. İzmir adam başına GSYH sıralamasında 6. sıradaki yerini korurken Türkiye ortalamasına göre düzeyi üstelik yüzdelik 115.67 ile minik ayrımsız farkla ayrımsız kaldı. kişi başına gelir TL bazında temel olarak yüzdelik 3.06 artmasına rağmen dolar bazında 710 dolarlık ayrımsız kayıpla 9 bin 945 dolara düştü. Yer mefret endüstri üslerinden birisi olan Kocaeli, yüzdelik 5.47’lik tıpkısı büyüme ile müspet aynı performans gösterdi. İl ekonomisinde yüzde 41.12 ile ağır bir ağırlığı olan sanayinin yüzdelik 5.1 büyümesi ve yüzde 24.90 ile ikinci nazik paya ehil esas hizmetlerin yüzdelik 5.67 büyümesi umumi performansa asıl teşkil etti. adam başı GSYH miktarı sahici kendisine yüzdelik 6.04 artan Kocaeli, ikinci sıradaki yerini korudu. kişi başına dirimlik düzeyi Türkiye ortalamasının yüzde 155.4’ü düzeyinden yüzdelik 159.84’ü düzeyine artık. amma velakin dolar bazında adam başı GSYH 567 dolarlık kayıpla 13 bin 742 dolara geriledi. Hem tarım, hem dahi sanayi üretiminin mefret üslerinden olan Konya birlikte yüzde 5.85 ile başarılı bir başarım gösterdi. Bu sonuçta sanayinin yüzdelik 10.72 büyümesi belirleyici oldu.

Ekincilik ve uran açısından bir sair önemli gestalt olan Adana, yüzde 6.03’lük nema ile ongun bir son elde etti. Adana’nın bu performansında sanayinin yüzde 9.93’luk büyümeye ulaşması belirleyici oldu. Yüzdelik 6.9’luk benzeri tahaccüm hızını yakalayan Sazak’in bu sonuca ulaşmasında sanayideki yüzdelik 10.74’lük, inşaattaki yüzde 57.69’luk büyümenin belirleyici oldu. Kayseri de yüzdelik 5.15’lik nema performansını sanayideki yüzde 11.46’lık büyüme sayesinde gerçekleştirdi. Hatay bile sanayideki yüzdelik 9.55’lik büyüme sebebiyle mecmu büyümesini tarım ve inşaattaki daralmaya karşın yüzdelik 5.04’te tuttu.

Ekonomideki ağırlığı önce 20 ortamında kayran düz Tekirdağ yüzde 5.26 ile Samsun yüzdelik 4.79 büyüme ile kalburüstü iller ortada meydan aldı. İlk 20 süresince saha kayran illerden Balıkesir yüzde 3.62’lik, Manisa yüzde 3.51’lik nema hızlarıyla orta benzeri performansa imza attılar. İlk 20’deki illerden Denizli yüzdelik 2.51, Eskişehir yüzdelik 2.11 ve Sakarya yüzde 1.5 olan nema hızlarıyla durağan benzeri sene geçirdiler.

Ekonomisi sunma aşkın küçülen 5. yer Türkiye’nin sunu eke uran üslerinden birisi olan Bursa. Bursa ekonomisi 2020’birlikte yüzde 2.11 küçüldü. Bu sonuçta Bursa ekonomisinde yüzdelik 39.34 kadar çok balaban benzeri ağırlığı olan sanayinin yüzde 3.66 daralması ile ekonomideki payı alelade olmakla gelişigüzel inşaat sektörünün yüzde 26.78 üzere anif tıpkısı küçülme kaydetmesi enerjik oldu.

İstanbul’dahi boyut ne?

Yüzde 0.30’luk daralma ile ekonomisi mecbur düzeyde küçülen iller arasında vadi düz İstanbul, turizm, firez ve canlılık sektörlerinin yanısıra inşaattaki daralmadan kontra etkilendi. İstanbul yegâne başına talih ekonomisinde yüzdelik 30 kabilinden iri aynı paya ehil olduğu amacıyla, ekonomisindeki daralma çokça sınırlı olmasına rağmen, 2020 bütün soylu erki büyümesini hor çeken üçüncü sıradaki mülk oldu. Bu açıdan önceki tam Antalya, ikinci sırada Muğla kayran alıyor.

Omikron sayesinde pandemi gidiyor, endemi geliyor

 

Enflasyon öncesi döviz kurları yükseliyor