Zaman, Ferdî Tekaütlük Sistemi’nin (BES), 17’inci yılı. Yani, bundan 17 yıl geçmiş, ülke tasarruflarına katkı bulmak, bireyleri tasarrufa kamçılamak amacıyla tümce başladı ve 17 sene ilk bütün birlikte bugün geçmiş BES sözleşmesi yapıldı.

Hürriyet’ten Noyan Doğan’ın yazısı:
Çok ferah hatırlıyorum, o dolaşma, özellikle sendikalar atılmak için birçok konvansiyon sisteme hem şüpheyle bakıyor hem de okkalı eleştiriyordu. Eleştirilin birlikte beş altı nedeni vardı. Birincisi, geçmiş yıllarda sahn sigortalarında yaşanan şiddetli tecrübeler ve vaat edilen sözlerin hesabına getirilmemesi. İkinci bozukluk, 2000’li yıllardan geçmiş konut edindirme yardımı gibi fonlardan hava gine vatandaşların yaşadığı üzücü deneyimler. Bazen kesimler birlikte gine o dönemde, tasarrufa gerekseme olduğunu kabul etse birlikte BES’e rabıta olmayacağını savunuyordu. Anlayacağız, BES, başladığında çabucak kolaylıkla cemi kesimler sisteme kuşkuyla bakıyordu. Bu nedenle dahi sosyete gözetiminde çok dahi değer görmedi.
 
BES’TE KIRILMA NOKTASI
İtibar görsün diyerek bile 2003’te uygulama rüşvet teşviki ile başlatıldı ve sisteme giren kişilere aylık yatırdıkları ulama paylarını vergiden düşebilme imkanı tanındı. Ancak bu imkandan dahi takkadak etkin antant yararlandığı üzere teşvik dahi zorlu bandaj görmedi. Uygulama başladıktan tıpkısı yıl sonradan, 2004’ün böylece, 300 bin kişi sisteme giriş yaptı. Sistemin önce yılında, 2003 böylelikle görüntü büyüklüğü 43 milyon lira, 2004 böylece ise 300 milyon lira oldu.

2013 yılına kadar birlikte herkes ağır sıklet üstelik olsa gelişimini sürdürdü ve 2012 böylelikle 3 milyon sevimli BES’lenirken; fon büyüklüğü üstelik 20 bilyon liranın biraz üzerine bundan sonra. Bu 10 yıllık süreçte almanak 300 bin kişi sisteme girerken, sistemdekilerin şişman bir kısmı bile aradığını bulamayıp, ayrıldı. On yıl bu hakeza sürdü.

Ta ki, 2013 yılına kadar. 2013’üstelik sistemde doğru değişikliğe gidilerek, yüzde 25 fehamet katkısı uygulamasına geçildi. Sonunda çalışan çalışmayan, tekaüt, ev hanımı BES’e giren herkese azamet yüzdelik 25 yardım yapmaya başladı. İşte, bu kapsam BES’te intizar noktasıydı. daha çok sisteme girenlerin sayısı çabucak yüzde 40’lar seviyesinde arttı; sonrasında üstelik temas sene sisteme almanak tıpkısı milyondan aşkın sevimli methal yaptı.

BES’le ilişik kinci intizar ise 2017’mağara başında oldu. Kullanılmamış aynı reforma gidilerek, 45 yaş altı birlik çalışanların, işverenleri yoluyla BES’e alınmasını sağlayıcı bizatihi iştirak uygulaması başladı. Böylece BES çatısı altında iki ayrı sistem oluştu; biri 2003’deri beri süren ‘gönüllü BES’, gayr 2017’den başlayan ‘spontane BES’.

ÇALIŞANLARIN YÜZDELIK 22’Sİ SİSTEMDE
17 yıl sonraları geldiğimiz noktada ise çıktı BES, çalışanı çalışmayanı ile az daha yegâne tasarruf uzlaştırıcı. Emeklilik Gözetim Merkezi (EGM), verilerine bakarak bugün, 12 milyon 564 binden aşkın emanet BES aracılığı ile tasarruf ediyor. Tekaütlük fonlarının büyüklüğü ise 164 bilyon liraya dayandı. Kişilerin 6.8 milyon fahri BES’te, 5.6 milyonu ise resen BES’te. Kaynak büyüklüğünün 152.6 milyar lirası gönüllü BES’deri, 11 milyar lirası üstelik resen BES’ten geliyor. Daha örtüsüz tıpkı anlatımla nüfusun yüzde 15’i, cümle çalışanların dahi yüzdelik 22’si ferdî emeklilik sisteminde ve tasarruf ediyor.

Peki, bu, 164 bilyon liralık görüntü büyüklüğü neyi tabir ediyor? Büyüklüğün anlaşılması üzere sadece iki ölçüt paylaşacağım. İşsizlik Sigortası Fonu’nun, 2019 sonu itibariyle hep varlığı 131 milyar liranın az buçuk üstünde. Yani, BES’teki görüntü büyüklüğü, İşsizlik Fonu’ndan elan büyük. İkincisi ise, bugün mevduattan sonradan bildirme çok birimin bulunduğu vadi BES ve elan birlikte önemlisi tekaütlük fonlarının büyüklüğü zaman GSYH’nin yüzdelik 3’ü seviyesinde.

Hani derler ya, nereden nereye. 2003 yılında 15 bin kişiden, bugün 12.5 milyon kişiye; 43 milyon liralık fondan, bugün 160 bilyon teklik kaynak büyüklüğüne.

Konu BES olunca, yeryüzü çokça alçalma edilen birlikte getiriler. Sistemin uygulanmaya başladığı önceki yıllardan itibaren BES’e müteveccih eleştirilerin başında getirilerin azlığı geliyordu. Hatta aradan geçen devir için sistemden ayrılanların büyük çoğunluğu terk nedeni olarak getirileri ortaya koydu. Kimileri eleştiriyi biraz elan gelecek götürüp, ‘yatırdığımızı bile alamadık’ diyerek, sistemden ayrıldı. Türkiye Sigorta Birliği, Tekaütlük Gözaltı Merkezi verilerine göre BES’in getirilerini paylaştı. Ben de sizlerle paylaşayım. 2003 yılından bu yana tekaütlük envestisman fonlarının sayı farkı doğruluk getirisi, yani enflasyondan arındırılmış getirisi, yüzde 65.3 reşit.

Sistemin başında itibaren üstelik TL cinsinden borçlanma araçları fonu yüzde 57.16, yabancı servet cinsinden borçlanma araçları fonu yüzdelik 83.33, likit fonlar yüzde 45.63, değişebilir fonlar yüzde 63.67, karma fonlar yüzde 174.13, aksiyon fonları yüzde 145.23 getiri sağlamış. Tıpkı dönemde, yani 17 yılda, döviz sepeti yatırımcısına yüzdelik 9.38 kaybettirirken, BİST-100 ise yüzde 82.59 kazandırmış.

BES sistemi süresince faizsiz fonların payı birlikte artıyor. 2019 yılında kendiliğinden ortaklık sisteminde verilen emeklilik envestisman fonlarının ortalama getirisi yüzde 22.8, bireysel tekaütlük sisteminde sunulan katılma fonlarının sayı farkı getirisi yüzde 30 seviyesine ulaştı. Paydaşlık ve altın fonlarının eksiksiz fonlar içindeki ağırlığı ise bu yılın eylül sonu bakımından yüzdelik 31’e ulaşırken, bu fonların toplanmış değeri tahminî 49 milyar TL’yi buldu.

Aegon, Türkiye pazarından çıkıyor

Gücük düzentileme ödeneği ve işten emisyon yasağı 2 ay uzatıldı